Egzekucja świadczeń alimentacyjnych jest szczególnym rodzajem egzekucji świadczeń pieniężnych gdyż wykazuje wiele odrębności w stosunku do egzekucji innych świadczeń pieniężnych. Jej celem jest uzyskanie od dłużnika zaległych alimentów. Mimo, że przepisy prawne w zakresie egzekucji są jasne, to w praktyce skuteczność egzekucji często nie jest już taka duża.
Podstawa egzekucji alimentów
Podstawą wszczęcia postępowania egzekucyjnego jest tytuł wykonawczy. Tytułowi egzekucyjnemu (najczęściej orzeczenie sądu, postanowienie o zabezpieczeniu, ale także ustalenie obowiązku alimentacyjnego w formie aktu notarialnego), w którym zasądzono alimenty sąd nadaje klauzule wykonalności z urzędu. Również tytuł wykonawczy doręcza się wierzycielowi z urzędu.
Zasadą jest, że egzekucję wszczyna się na podstawie wniosku egzekucyjnego. Jednak może się zdarzyć, że egzekucja jest wszczęta z urzędu na żądanie sądu pierwszej instancji skierowane do komornika
Wniosek o wszczęcie egzekucji
W przypadku braku dobrowolnej płatności alimentów, sprawę kierujemy do komornika. Podstawą wszczęcia postępowania egzekucyjnego jest wniosek egzekucyjny (nie podlega on opłacie). Wierzyciel we wniosku nie ma obowiązku wskazywać ani sposobów egzekucji (za wyjątkiem egzekucji z nieruchomości) ani majątku dłużnika, z którego ma być prowadzona egzekucja. W takiej sytuacji przyjmuje się, że wniosek dotyczy wszystkich sposobów egzekucji za wyjątkiem egzekucji z nieruchomości. Należy pamiętać, że przed zajęciem nieruchomości komornik wzywa dłużnika, aby zapłacił dług w ciągu dwóch tygodni pod rygorem przystąpienia do opisu i oszacowania. Zgodnie z zasadą wyrażoną w kodeksie postępowania cywilnego wierzyciel powinien prowadzić egzekucję w sposób najmniej uciążliwy dla dłużnika. Nie oznacza to jednak, że egzekucji z nieruchomości nie można przeprowadzić również za mały dług.
Dalsza praca związana ze ściągalnością alimentów należy do komornika. Mam on obowiązek przeprowadzić dochodzenie w sprawie ustalenia majątku dłużnika. Min. komornik dokonuje stosownych zapytań w trybie art. 761 kodeksu postępowania cywilnego: do Zakładu Ubezpieczeń Społecznych, urzędu skarbowego, Centralnej Ewidencji Pojazdów i Kierowców i innych instytucji. Zapytania takie są zwolnione z opłat.
Najczęstszą formą zaspokojenia roszczeń jest egzekucja z wynagrodzenia. W przypadku długów alimentacyjnych minimalna kwota wynagrodzenia nie podlega ochronie- komornik może zająć 60% wynagrodzenia. Należy jednak pamiętać, że kwota wolna od zajęcia komorniczego (40%) w przypadku niepełnego etatu jest proporcjonalnie mniejsza w zależności od tego, w jakim wymiarze czasu pracuje dłużnik.
Co w sytuacji, gdy dłużnik jest niewypłacalny?
W sytuacji, gdy egzekucja jest bezskuteczna – dłużnik nie pracuje albo się ukrywa, nie ma nieruchomości czy ruchomości podlegających zajęciu. Wówczas komornik – na wniosek – wydaje zaświadczenie o bezskuteczności egzekucji świadczeń alimentacyjnych. Z takim zaświadczeniem można udać się do ośrodka pomocy społecznej. Tam uzyskamy informacje o szczegółach procedury uzyskania świadczenia z Funduszu Alimentacyjnego.
Aktualne kryterium dochodowe dla świadczeń alimentacyjnych wynosi 725 zł na osobę w rodzinie. Projekt ustawy o zmianie niektórych ustaw w celu poprawy skuteczności egzekucji świadczeń alimentacyjnych zakłada zwiększenie progu dochodowego do kwoty 800 zł na osobę w rodzinie. Nowe przepisy będą obowiązywać w okresie świadczeniowym 2019/2020 (od 1 lipca 2019 r.).
Kancelaria Radców Prawnych Bogusławska Majewska