Nie wszystkie decyzje w sprawach dotyczących majątku dziecka rodzice mogą podejmować samodzielnie. Podjęcie czynności przekraczającej zwykły zarząd wymaga zgody sądu. A bez niej, konsekwencje prawne podjętych czynności, mogą być dotkliwe.
Jakie czynności wymagają zgody sądu?
W ramach władzy rodzicielskiej rodzice zarządzają majątkiem dziecka i podejmują decyzję w sprawach majątkowych bezpośrednio dotyczących dziecka. O tym, czy rodzice potrzebują zgody sądu na dokonanie określonej czynności związanej z majątkiem dziecka, decyduje jej charakter. Z pomocą w ocenie czy dana czynności wymaga zgody sądu przychodzi art. 101 ⸹ 3 kodeksu rodzinnego i opiekuńczego. Zgodnie z przywołanym przepisem „Rodzice nie mogą bez zezwolenia sądu opiekuńczego dokonywać czynności przekraczających zakres zwykłego zarządu ani wyrażać zgody na dokonywanie takich czynności przez dziecko”. Zakres czynności to nie tylko czynności prawne, ale również faktyczne i procesowe (w postępowaniach sądowych i administracyjnych).
Wymóg uzyskania zezwolenia dotyczy wyłącznie czynności przekraczających zakres zwykłego zarządu majątkiem. Do nas jednak należy ocena czy dana czynności przekracza zakres zwykłego zarządu.
Czynność przekraczająca zakres zwykłego zarządu, czyli jaka to czynność?
Zgodnie z orzecznictwem złożenie przez rodziców w imieniu małoletniego dziecka oświadczenia o odrzuceniu spadku jest czynnością przekraczającą zakres zwykłego zarządu majątkiem dziecka. Dokonanie jej bez uprzedniej zgody sądu opiekuńczego pociąga za sobą nieważność tego rodzaju oświadczenia.
Rodzice, bez zezwolenia sądu opiekuńczego, nie mogą nabywać dla dziecka pozostającego pod ich władzą rodzicielską nieruchomości na podstawie umowy sprzedaży także wtedy, gdy środki pieniężne na zakup pochodzą z dokonanej przez nich darowizny celowej.
Czynnością przekraczającą zwykły zarząd jest również czynność prawna polegająca na zawarciu umowy użyczenia nieruchomości rolnej.
Przekazanie działek rolnych w bezpłatne użytkowanie stanowi również czynność przekraczającą zwykły zarząd.
Jak uzyskać zgodę sądu na dokonanie czynności w zakresie zarządu majątkiem małoletniego?
Wniosek o zezwolenie przez sąd opiekuńczy na dokonanie czynności w imieniu małoletniego należy złożyć do sądu rejonowego właściwego według miejsca zamieszkania małoletniego do wydziału rodzinnego i nieletnich. Wniosek podlega opłacie stałej w wysokości 100 złotych. We wniosku należy wskazać konkretną czynność, jaka w imieniu małoletniego ma być dokonana. Do wniosku należy załączyć odpis skrócony aktu urodzenia małoletniego. W razie potrzeby należy załączyć dokumenty, aby wykazać, że dokonanie danej czynności będzie leżeć w interesie małoletniego.
Konsekwencje prawne podjęcia czynności bez zgody sądu opiekuńczego?
Dokonanie takiej czynności bez zgody, o której mowa w art. 101 § 3 k.r.o., jest czynnością bezwzględnie nieważną z racji jej sprzeczności z prawem (art. 58 § 1 k.c.). Zezwolenie nie może być udzielone ex post, a sama czynność nie może być konwalidowana.
Celem omawianej regulacji prawnej jest ochrona interesu małoletniego. Zatem zezwolenie sądu musi być bezwzględnie uzyskane jeszcze przed dokonaniem czynności przez rodziców.